Khoa học & Phát triển (23/9/2019)
Bất chấp sự khắt khe hơn về quy chuẩn
báo cáo phản biện trong năm 2019, các cơ sở đào tạo và nghiên cứu Việt
Nam vẫn duy trì được 6 cây bút có mặt trong top 1% các nhà bình duyệt
toàn cầu do Global Peer Review Awards vừa công bố.
Ngày 16/9 vừa qua,
tuần lễ Peer Review Week 2019 chính thức bắt đầu cùng với nhiều hoạt
động, seminar, được tổ chức trên khắp thế giới với chủ đề chính là
Quality in Peer Review (Chất lượng trong bình duyệt).
Bình
duyệt là hoạt động khoa học ít được chú ý, và các nhà khoa học làm công
việc đó với mục tiêu cao đẹp là giúp cho đồng nghiệp khắp thế giới có
cơ hội được đánh giá và cải thiện chất lượng tác phẩm. Ngày nay, khoa
học nghiêm chỉnh đòi hỏi bình duyệt là bắt buộc, do đó, công tác bình
duyệt khoa học giúp giới học thuật có thể xuất bản các nghiên cứu. Mãi
tới khi
Publons xuất hiện,
công tác bình duyệt khoa học mới được thế giới chú ý nhiều hơn. Tuần lễ
Peer Review Week thường niên là dịp để cộng đồng học thuật trao đổi khoa
học về công tác biên tập hàn lâm, và công bố những dữ liệu có giá trị.
Năm
nay, Peer Review Week hướng tới nâng cao nhận thức về các thử thách với
bình duyệt học thuật như số lượng ấn phẩm quá lớn, băn khoăn về tính
minh bạch, công nghệ chậm cải tiến, hay số lượng các cây bút bình duyệt
hạn chế. Hàng loạt các nhà xuất bản lớn và các hiệp hội đồng loạt cổ vũ
sự kiện này, và dễ dàng nhận thấy những cái tên quen thuộc như Elsevier,
Wiley, Springer Nature, Royal Society, European Association of Science
Editors, hay các trang truyền thông khoa học như Scholarly Kitchen.
Tôn vinh những người gác cửa học thuật trên toàn cầu
Nhắc
đến Peer Review Week 2019, chúng ta cũng không thể không nói tới Global
Peer Review Awards 2019 (đổi tên từ Publons Peer Review Awards 2018,
sau khi chính thức hợp nhất với cơ sở dữ liệu Web of Science và
ResearchID của Thomson Reuters trước đây). Đây là sự kiện quan trọng của
tuần lễ, nhằm công bố dữ liệu về những người đã âm thầm đóng góp, gác
cửa học thuật trên toàn cầu, ở mọi nhà xuất bản suốt cả năm trời.
Global
Peer Review Awards sử dụng hệ thống công nghệ thông tin và dữ liệu
khổng lồ, gồm hàng triệu bản ghi hồ sơ nhà khoa học, cùng hàng chục
triệu báo cáo bình duyệt được Publons ghi nhận, để tổ hợp lại và rút tỉa
kết quả, thông báo cho cộng đồng khoa học toàn cầu về mức đóng góp.
Global Peer Review Awards 2019 bao gồm 3 hạng mục chính:
• 10 nhà bình duyệt xuất sắc nhất
• 10 nhà biên tập xuất sắc nhất
Dữ
liệu thống kê được dựa trên các bản bình duyệt đã xác nhận trong hồ sơ
Publons của các nhà bình duyệt tính từ ngày 1/9/2018 đến 31/8/2019. Khác
với mục “Assorted” (tổng hợp tất cả các ngành khác nằm ngoài nhóm 22
ngành của ESI) năm ngoái, mục “Cross-field” năm nay thống kê các nhà
khoa học đã thực hiện bình duyệt cho các nghiên cứu đa ngành hoặc ở
nhiều ngành khác nhau (theo tiêu chuẩn của ESI).
Sự
khác biệt lớn nhất trong năm nay so với 3 năm trước đó là quy định chỉ
tính các báo cáo bình duyệt cho bản thảo nộp vào các tạp chí thuộc các
danh mục Web of Science Core Collection (SCIE, SSCI, AHCI và ESCI). Điều
này giúp đảm bảo chất lượng tốt nhất cho dữ liệu bình duyệt, vốn dựa
trên một hệ thống chỉ mục khoa học hàng đầu hiện nay là Web of Science.
Năm
nay, có hơn 4.600 chuyên gia tới từ 101 quốc gia và hơn 2.300 trường
đại học/các viện, trung tâm nghiên cứu được tôn vinh. Họ đã đóng góp hơn
260.000 báo cáo bình duyệt cho gần 9.000 tạp chí, ước tính tương đương
với 1,32 triệu giờ làm việc [1].
Nhìn từ Việt Nam và khu vực Đông Nam Á
Tìm
kiếm cơ sở dữ liệu Publons theo lãnh thổ ‘Việt Nam’ ở tất cả các ngành
cho thấy Top 1% các nhà bình duyệt từ Việt Nam bao gồm 5 nhà khoa học
người Việt và 2 nhà khoa học quốc tế hiện đang công tác tại các trường
đại học Việt Nam. Cần lưu ý, đây là dữ liệu chưa đầy đủ vì nhiều lý do
hay sự phức tạp của thuộc tính dữ liệu: các trường chưa đăng kí với hệ
thống, các nhà khoa học Việt Nam đang làm việc tại nước ngoài, hoặc
người bình duyệt chưa có tài khoản Publons ResearcherID hợp nhất, v.v.
Nhà bình duyệt
|
Cơ quan công
tác
|
Ngành đạt giải
|
|
Trường Đại học Duy
Tân
|
Engineering;
Computer Science; Cross-field
|
|
Trường Đại học
Nguyễn Tất Thành
|
Cross-field
|
|
Đại học Quốc gia
Hà Nội
|
Material Science;
Engineering; Cross-field
|
|
Trường Đại học
Bách Khoa Hà Nội
|
Environment and
Ecology; Engineering; Cross-field
|
|
Trường Đại học
Phenikaa
|
Cross-field
|
|
Trường Đại học
Phenikaa
|
Cross-field
|
|
Trường Đại học Tôn
Đức Thắng
|
Environment and
Ecology; Engineering; Cross-field
|
Các nhà bình duyệt từ các cơ quan Việt Nam trong danh sách Global Peer Review Awards 2019
Ngoài 2
nhà nghiên cứu Đỗ Khắc Uẩn (Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội) và Vương
Quân Hoàng (Trường Đại học Phenikaa) đều đã có mặt trong
Publons Peer Review Awards 2018,
thì nhà nghiên cứu Võ Nguyễn Đại Việt cũng từng được ghi nhận năm 2017,
nhưng cho Universiti Malaysia Pahang, Kuantan, Malaysia. Nhà nghiên cứu
kỳ cựu Nguyễn Đình Đức (Đại học Quốc gia Hà Nội), lần đầu góp mặt trong
danh sách.
Năm 2018, Việt Nam có 6 nhà bình duyệt được ghi
nhận, với 1 nhà nghiên cứu quốc tế. Bất chấp sự khắt khe hơn về quy
chuẩn báo cáo phản biện trong năm 2019, nền khoa học và các cơ sở đào
tạo và nghiên cứu Việt Nam vẫn duy trì được số cây bút có mặt trong
Global Peer Review Awards 2019.
So
với các nền khoa học khác trong khu vực trong năm 2019, Thái Lan có 13
nhà bình duyệt (2 quốc tế) được ghi nhận, trong khi Indonesia có 5 nhà
bình duyệt. Trong khi đó, Malaysia và Singapore vẫn là hai quốc gia với
nền khoa học phát triển tốt nhất Đông Nam Á. Chỉ tính riêng trong mục
‘Cross-field’, Singapore có 16 nhà bình duyệt, còn con số của Malaysia
lên đến 54.
Lần
đầu tiên được ghi nhận bởi Global Peer Review Awards 2019, nhà nghiên
cứu Đào Văn Dương (trường Đại học Phenikaa, Hà Nội) cho biết: “Tôi khá
bất ngờ khi biết mình được có tên trong top 1% ở Global Peer Review
Awards năm nay. Sự kiện này có ý nghĩa đối với các nhà khoa học, là sự
ghi nhận những đóng góp trong việc hỗ trợ các nhà biên tập đánh giá các
công trình nghiên cứu. Với cá nhân tôi, mỗi lần tham gia phản biện, viết
bình duyệt, tôi lại học được từ đồng nghiệp rất nhiều điều từ cách viết
bài báo khoa học, các đặt vấn đề, giải quyết vấn đề cũng như cách trả
lời ý kiến của phản biện”.
Theo
báo cáo Global State of Peer Review Report của Publons đưa ra vào năm
ngoái, mặc dù công tác bình duyệt có trách nhiệm cao cả là kiểm định
chất lượng học thuật, có tới 39% các nhà bình duyệt chưa bao giờ được
đào tạo chuyên sâu. Trong khi đó, số lượng các cây bút phản biện cũng
đang bị thiếu hụt nghiêm trọng. Vì thế, tuần lễ Peer Review Week và sự
kiện Global Peer Review Awards có vai trò quan trọng trong nâng cao nhận
thức và hiểu biết về công việc thầm lặng này.
*Tham khảo:
Hồ Mạnh Toàn (SSHPA)
*Nguồn:
http://khoahocphattrien.vn/khoa-hoc/khoa-hoc-viet-nam-voi-giai-thuong-binh-duyet-toan-cau-global-peer-review-awards-2019/2019092309533851p1c160.htm