Nỗ lực lớn của Clarivate là thâu tóm được Publons, một startup khoa học ban đầu do hai nghiên cứu sinh ngành vật lý kỹ thuật tại New Zealand lập nên. Publons nhanh chóng mở rộng trở thành một CSDL các cây bút bình duyệt (“Reviewer/Referee”), và dĩ nhiên cả các cây biên tập (“Editor”). Họ tạo nên sự kết nối thông tin qua CSDL riêng giữa ba vai trò chính của người làm khoa học: Author-Reviewer-Editor.
Tiếp theo, thỏa thuận quan trọng đã nối CSDL ISI Web of Science (các văn bản khoa học đã xuất bản chính thức), với ScholarOne Manuscripts (các bản thảo đang trong quá trình bình duyệt), và Publons. Việc này giúp kiểm tra, đối chiếu, xác nhận và cung cấp dữ liệu theo các tiêu chuẩn đặt ra trước. Nhờ đó, rất nhiều báo cáo, tổng kết và thống kê hữu ích cho các vai trò biên tập khoa học khác nhau ra đời. Nó cũng làm rõ thêm công việc của một nhà nghiên cứu với tư cách chỉnh thể (tức là, Author-Reviewer-Editor), chứ không còn đứt đoạn ở từng góc phân lập nữa. Cũng nhờ đó, Clarivate/Publons đưa ra các giải thưởng thường niên cho Reviewers và có lẽ chẳng bao lâu nữa cả Editors (năm vừa rồi, trong báo cáo tổng, họ đã nói đi nói lại về thực tế rằng, công việc editorship mới thực sự là thách thức và cô độc).
Gần đây nhất, SSHPA nhận thấy việc họ cho phép Reviewers/Referees có hồ sơ Publons hợp lệ được truy cập vào ISI Web of Science (WOS) sau khi logon vào Account của mình. Lúc đó, đánh giá nhanh của chúng tôi là: Họ cung cấp lợi ích phụ trội cho những người làm việc công ích, nhằm động viên các nhà nghiên cứu tham gia vào Publons, tạo nên CSDL được đối chiếu và kiểm tra chéo mạnh hơn. Tuy nhiên, họ đã không dừng lại ở đó. Đầu tháng 12-2018, Publons đã chính thức gửi thư và đảm bảo rằng, việc truy cập ISI Web of Science qua các bài của Reviewers sẽ không chỉ hạn chế với tác giả/nhà nghiên cứu “đã có tài khoản Publons” và “đã log-on vào tài khoản” nữa. Truy cậy trở nên “open” hơn, vì các bài thuộc Web of Science sẽ được thông báo trong tóm tắt hồ sơ Publons của thành viên (với một nhãn WOS bên cạnh tiêu đề của nghiên cứu).
Bất kỳ ai khi mở hồ sơ của Reviewer trên Publons (open và miễn phí) trên mạng, đều thấy các bài đó (xem hình trên). Nếu click vào số lượng trích dẫn được thông báo ngay bên cạnh, thì lập tức được kết nối qua cổng này vào CSDL của ISI Web of Science. Các thông tin sẽ được cung cấp miễn phí, chứ không bị đóng khóa hoàn toàn như trước kia! Tốc độ tải dữ liệu cũng khá cao. (Xem hình dưới)
Đây là một tiến bộ cực lớn về hướng “open data” (cụ thể là Open Bibliographic Database) của Clarivate Analytics ISI Web of Science và Publons. Bước tiến này đã vượt lên trên Scopus một chút, mặc dù có lẽ thuật toán SciVal của Scopus đang vẫn chiếm ưu thế, và có thể chưa giúp WOS lấy lại ngay được trận địa kinh doanh Scientific Database.
Tuy nhiên, với bước tiến Open Data này thì giới khoa học được lợi, vì ít nhất cánh cổng dữ liệu xưa nay đóng kín bằng chiếc khóa “money” đã hé ra một phần, đủ để lách vào qua cửa ngõ bài WOS trên Publons. Điều kiện duy nhất là tác giả có bài WOS phải bỏ chút thời gian mở tài khoản Publons (mất 1 phút) và nối bài đó vào CSDL của mình (tốt nhất là qua ORCID và/hoặc ResearcherID).
Có vẻ như Scopus đang muốn tiến tiếp trong cuộc cạnh tranh này bằng cách thâu tóm và mở ra hàng loạt mặt trận mới về A.I. cũng như cung cấp API cho các đơn vị NCKH tiếp tục phát triển các điểm kết nối dữ liệu. Tuy nhiên, cũng chưa thấy kết quả cụ thể (mặc dù SSHPA đã quan sát thấy một số cổng nối ra này với dữ liệu truy xuất mở).
Rõ ràng cuộc chiến tuy thầm lặng, nhưng vô cùng khốc liệt.
***
A.I. for Social Data Lab (AISDL)
No comments:
Post a Comment